Karotis damarları, halk arasında şah damarı olarak adlandırılan atardamarlarıdır. Aort damarından çıkarak boynun her iki tarafında yer alırlar ve beynimizi beslerler. Karotis damar tıkanıklıkları çok hafif bir kuvvet ve his kaybından vücudun bir tam yarısının felcine neden olabilen geniş bir yelpazede yer alırlar. Kimi hastalarda ise his ve kuvvet kaybı olmaksızın, görme, konuşma bozuklukları, şuur kaybı ve bayılma da görülebilir. Hastalığın oluşma şekli ve risk faktörleri koroner damar hastalığı ile benzerdir. Yüksek kan kolesterol düzeyi, sigara kullanımı, diyabet gibi risk faktörleri burada da geçerlidir. Hastalar yukarıda geçen şikayetlerin varlığında vakit geçirmeksizin bir nöroloji hekimine başvurmalıdır. Uzman nörologlar tarafından yapılan fizik muayene ve Ultrasonografi, MR gibi görüntüleme yöntemleri sonucu hastalığın tanısı konulur.
Tanı konulduktan sonra hastalara derhal ilaç tedavisi başlanır. Ancak ilaç tedavisi bazı durumlarda yetersiz kalabilir ve felçlerin tekrarını engelleyemeyebilir. Bu durumlarda karotis damarlarının karotis anjiyografi denilen yöntemle daha detaylı görülmesi gerekir. Karotis anjiyografisi, kalp anjiyografisine benzer şekilde genellikle hastanın kasık atar damarından Kardiyoloji uzmanları tarafından yapılır. Anjiyografi ile damarların içerisine radyoopak madde verilerek damarların içerisinden film çekilir. Bu işlem sadece tanıya yönelik olup bu aşamada herhangi bir tedavi yapılmaz.
Çekilen bu film sonucunda müdehale etmeyi gerektiren ciddi bir tıkanıklık görülürse aynı seansta ya da farklı bir günde damar açıcı işlem yapılır. Hem karotis anjiyografi hem de damar açmak için yapılan karotis stentleme işlemi beyin açısından önemli riskler taşır.
Karotis işlemi
Karotis işlemi için uzmanlaşmış deneyimli merkezlerde yapılmadığı takdirde ciddi felç ve diğer istenmeyen olaylar görülebilir. Tıkalı damarları açmak için aypılan işleme karotis stentleme adı verilir. Bunun için karotis damarlara özel geliştirilmiş kateter, tel, özel balonlar ve stentler kullanılır. Bu tip malzemeler teorik olarak koroner damarlar için kullanılanlara benzerdir. Ancak gerek büyüklükleri gerekse kullanılan içeriklikleri farklılık gösterir ve karotis damarlar için özeldir. Bu malzemelerin yanında karotis damar stentlemenin olmazsa olmazı işlem sırasında kullanılan filtrelerdir. Bu filtreler çeşitli şekil ve büyüklükte olup hastalığın tutulumu ve şiddetine göre değişiklik gösterir. Filtrenin amacı stent işlemi sırasında tıkalı olan damardan kopacak herhangi bir pıhtının beyne atmasına mani olarak beyni korumasıdır. Bu işlemlerin yapıldığı merkezlerde bunun için oluşturulmuş özel ekipler kurulması gerekir. Bu ekibin içerisinde karotis damar eğitimi almış işlemi yapacak invaziv kardiyolog, hastanın takibini yapacak nöroloji uzmanı, kalp damar cerrahisi uzmanı ve görüntüleme yapacak radyoloji uzmanları yer alır.
